ทวีปแอฟริกา (Africa) ไม่เพียงเป็นทวีปที่ใหญ่ที่สุดเป็นอันดับ 2 ของโลก แต่ยังเป็นต้นกำเนิดอารยธรรมมนุษย์ยุคแรก และเป็นที่อยู่อาศัยเดิมของโฮโมเซเปียนส์ (Homosapiens) สายพันธุ์มนุษย์ในปัจจุบัน นอกจากนี้ยังเป็นทวีปที่มีความหลากหลายทางวัฒนธรรม ประกอบไปด้วยชนเผ่าและภาษาที่หลากหลาย อุดมสมบูรณ์ไปด้วยทรัพยากรธรรมชาติ ตั้งแต่ แร่ธาตุ ก๊าซธรรมชาติ น้ำมัน ซึ่งส่งผลให้ทวีปแอฟริกามีอัตราการเติบโตทางเศรษฐกิจสูงมากอีกแห่งหนึ่งของโลก

ที่ตั้งและอาณาเขต ทวีปแอฟริกา 

ทวีปแอฟริกา เป็นทวีปที่ใหญ่เป็นอันดับสองรองจากเอเชีย ครอบคลุมพื้นที่ราว 30,244,048 ล้านตารางกิโลเมตร หรือประมาณ 1 ใน 5 ของพื้นผิวโลก ทวีปแอฟริกาตั้งอยู่ทางตอนใต้ของทวีปยุโรป ทิศตะวันตกติดกับมหาสมุทรแอตแลนติก ทิศเหนือติดกับทะเลเมดิเตอร์เรเนียนจนถึงช่องแคบยิบรอลตาร์ ทิศตะวันออกติดกับมหาสมุทรอินเดีย และทางใต้ติดกับมหาสมุทรอินเดียและทวีปเอเชีย โดยทวีปแอฟริกาจะถูกแบ่งออกเท่า ๆ กัน ด้วยเส้นศูนย์สูตรที่ผ่ากลางทวีป ทำให้ทวีปแอฟริกาครึ่งหนึ่งอยู่ซีกโลกเหนือและอีกครึ่งหนึ่งอยู่ซีกโลกใต้

5 ลักษณะเด่นของทวีปแอฟริกา 

• ทวีปแอฟริกาสามารถแบ่งได้เป็น 3 เขตใหญ่ ได้แก่ เขตเทือกเขา เขตที่ราบสูง และเขตที่ราบ
• ทวีปแอฟริกาถือเป็นที่ราบสูงขนาดใหญ่ ที่ตั้งชันจากแนวชายฝั่ง โดยชายฝั่งของทวีปจะไม่เว้าแหว่ง มีชายฝั่งสั้น จึงทำให้เป็นประเทศที่ไม่มีทางออกสู่ทะเล นอกชายฝั่งมีเกาะต่าง ๆ กระจายอยู่ เกาะที่สำคัญคือ “เกาะมาดากัสการ์” ซึ่งเป็นเกาะที่ใหญ่ที่สุดในโลก 
• ทวีปแอฟริกาส่วนใหญ่เป็นที่ราบสูง โดยทวีปจะสูงมากทางทิศตะวันออก และลาดต่ำลงไปทางทิศตะวันตก ซึ่งในส่วนที่ราบสูงจะเป็นที่ตั้งของทะเลสาบที่สำคัญหลายแห่ง เช่น ทะเลสาบวิคตอเรีย ทะเลสาบแทนกันยิกา ทะเลสาบมาลาวี รวมถึงภูเขาที่สำคัญคือ “ภูเขาคิรีมันจาโร” 
• มีเทือกเขากระจายทั่วทวีป เทือกเขาที่สำคัญ ได้แก่เทือกเขาแอตลาสในแอฟริกาตะวันตกเฉียงเหนือ ซึ่งจัดเป็นเทือกเขายุคหินใหม่ และเทือกเขาดราเกนเบิร์กซึ่งเป็นเทือกเขายุคหินเก่า  
• เขตที่ราบของทวีปแอฟริกา เป็นที่ตั้งของแม่น้ำที่สำคัญหลายสาย เช่น แม่น้ำไนล์ แม่น้ำคองโก แม่น้ำแชมเบชี

ภูมิอากาศของทวีปแอฟริกา  

ทวีปแอฟริกามีอากาศหลากหลายที่เกิดจากหลายปัจจัย เช่น ตำแหน่งที่ตั้ง กระแสน้ำในมหาสมุทร และความสูงของพื้นที่ โดยพื้นที่ทวีปส่วนใหญ่อยู่ในเขตร้อน ทิศเหนือและทิศอยู่ในเขตอบอุ่น ตอนกลางมีอากาศร้อนและแห้งแล้ง ในบางพื้นที่อาจมีอากาศร้อนชื้น หรือฝนตกชุก

ทรัพยากรธรรมชาตในทวีปแอฟริกา  

• ทรัพยากรดิน ดินส่วนใหญ่ในทวีปขาดความอุดมสมบูรณ์เมื่อเทียบกับทวีปยุโรป เป็นผลมาจากสภาพภูมิอากาศแห้งแล้งและร้อนจัดทำให้เกิดฝนมากกว่า ความอุดมสมบูรณ์ในดินจึงถูกชะล้างหายไปได้มากกว่า ส่วนดินที่อุดมสมบูรณ์มักจะอยู่ในบริเวณที่ราบลุ่มแม่น้ำ 

• ทรัพยากรน้ำ แม่น้ำส่วนใหญ่มักเป็นแม่น้ำสายยาว มีปริมาณน้ำมาก แต่ในทางตอนเนือประสบปัญหาขาดแคลนน้ำจืดด้วยภูมิภาคตอนเหนือที่ส่วนใหญ่เป็นทะเลทราย มีฝนตกน้อยและอากาศแห้งแล้ง 
• ทรัพยากรป่าไม้ ป่าไม้ที่สำคัญตั้งอยู่ใบริเวณลุ่มแม่น้ำคองโก มีลักษณะเป็นป่าดิบชื้น มีต้นไม้สูงใหญ่ 
• ทรัพยากรสัตว์ป่า มีสัตว์ป่าอาศันอยู่กระจัดกระจายทั่วทั้งทวีป เช่น สัตว์ป่าในเขตร้อน ทุ่งหญ้าสะวันนา ทะเลทราย หรือป่าดิบชื้น 
• ทรัพยากรแร่ธาตุ ทรัพยากรที่สำคัญ ได้แก่ เพชร ทองคำ ทองแดง น้ำมันและก๊าซธรรมชาติ 

เรียนรู้เพิ่มเติมเกี่ยวกับ ภูมิศาสตร์ทวีปแอฟริกา ได้ที่รายการ ห้องเรียนติวเข้มมัธยม ทางเว็บไซต์ ALTV ช่อง 4 ทีวีเรียนสนุก